Ik heb laatst nog iemand horen zeggen : “Oh, bij de rechtbank kiezen ze toch bijna altijd voor co-ouderschap.” Eerlijk ? Dat is een misvatting. Rechters kijken niet naar een vast stramien, maar naar het belang van het kind. En dat klinkt cliché, maar in de praktijk betekent het dat elke zaak weer nét anders loopt. Voor wie meer achtergrond wil : dit stuk op https://avocateaparis.com legt ook goed uit hoe juristen daar in Frankrijk naar kijken. Best interessant om te vergelijken met Nederland.

Het uitgangspunt : belang van het kind

Dat is het magische zinnetje dat je overal tegenkomt : “het belang van het kind staat voorop.” Maar wat betekent dat concreet ? Nou, rechters kijken naar dingen als : kan een kind veilig bij beide ouders terecht ? Hoe verloopt de communicatie tussen vader en moeder ? Woont één van de ouders bijvoorbeeld nog in Woerden en de ander in Groningen, dan is de kans op een strak week-op-week schema natuurlijk kleiner. Het moet praktisch haalbaar blijven. Je ziet dus dat de woonafstand vaak een doorslaggevende factor wordt.

Co-ouderschap of hoofdverblijfplaats ?

Veel ouders vragen meteen : “Krijgen we co-ouderschap, ja of nee ?” Maar de rechter beslist niet met een soort checklist. Co-ouderschap (dus ongeveer 50/50) is zeker populairder geworden de laatste tien jaar. Toch zie je dat, zeker bij jonge kinderen, vaak een hoofdverblijfplaats bij één ouder wordt vastgesteld. De ander krijgt dan ruimere omgangsregelingen. En dat is niet altijd oneerlijk – soms is stabiliteit, een vaste kamer, dezelfde school, gewoon beter voor het kind. Je voelt dat een rechter dat vaak zwaar laat meewegen.

Wat weegt mee bij de beslissing ?

• De leeftijd van het kind: een peuter kan moeilijk elke week verhuizen, terwijl een tiener daar vaak prima mee omgaat.
• De samenwerking tussen ouders: als ouders continu ruzie maken, is co-ouderschap bijna onmogelijk.
• De praktische situatie: afstand, werkroosters, beschikbaarheid van opa/oma, allemaal dingen die meewegen.
• De wens van het kind: vanaf een jaar of 12 wordt die stem ook officieel gehoord door de rechter. En dat kan soms verrassend uitpakken.

Hoe voelt dat voor ouders ?

Laten we eerlijk zijn : vaak voelt geen enkele uitspraak 100% rechtvaardig. Ouders willen allebei het beste, maar ook allebei zoveel mogelijk tijd. En als je daar middenin zit, voelt het alsof iemand anders beslist over jouw gezin. Ik ken ouders die opgelucht waren omdat er eindelijk duidelijkheid was. Maar ook ouders die jaren later nog steeds vinden dat de rechter het verkeerd zag. Het blijft pijnlijk.

Wat kun je zelf doen ?

Misschien wel het belangrijkste advies : probeer zelf afspraken te maken. Echt, hoe moeilijk dat soms ook is. Rechters waarderen het enorm als ouders samen een plan indienen. Dan laat je zien : wij zetten ons kind op de eerste plaats. En eerlijk gezegd, dat geeft jou ook meer grip op de uitkomst. Want als je het aan de rechter overlaat, weet je nooit zeker waar je uitkomt.

Dus, vraag je jezelf nu af : “Hoe gaat een rechter straks over mijn situatie denken ?” Het korte antwoord is : dat hangt helemaal af van jullie verhaal, jullie omstandigheden en jullie kind. Maar één ding is zeker : de focus ligt altijd op wat voor het kind het meest stabiel en veilig voelt. En dat is soms een andere uitkomst dan je hoopt.

Frappant genoeg denken veel mensen dat een scheiding iets is wat je “even regelt”, zoals een abonnement opzeggen. Maar nee. Er komt best wat bij kijken. En als je dan wat gaat googelen, beland je al snel op pagina’s waar je meer vragen overhoudt dan antwoorden. Een goed startpunt om de juridische kant helder te krijgen, vind ik trouwens dit artikel op https://francois-avocat.fr – helder, concreet, en geen wollige taal.

Stap voor stap : zo verloopt een echtscheiding in Nederland

Laten we beginnen bij het begin : hoe regel je een scheiding juridisch gezien ?

1. Je hebt altijd een advocaat nodig. Of je nou goed uit elkaar gaat of niet : zonder advocaat geen echtscheiding. Die dient het verzoekschrift in bij de rechtbank. Je kunt samen één advocaat nemen (dat is goedkoper en sneller, als je samen afspraken maakt), of ieder een eigen advocaat, als het stroef loopt.

2. Afspraken maken over de gevolgen van de scheiding. Denk aan de verdeling van bezittingen, pensioen, alimentatie, schulden… En als er kinderen zijn : een ouderschapsplan is verplicht. Dat klinkt zakelijk, maar geloof me : dat plan kan veel gedoe voorkomen later.

3. Het verzoek wordt ingediend bij de rechtbank. Bij een gezamenlijke aanvraag is er meestal geen zitting nodig. Bij eenzijdige aanvragen kan het anders lopen – dan krijg je soms wél een zitting, vooral als er onenigheid is.

4. Uitspraak van de rechter. Meestal binnen een paar weken. Daarna moet je het vonnis nog laten inschrijven in de registers van de burgerlijke stand. Pas dan ben je officieel gescheiden.

Wat kost een scheiding eigenlijk ?

Oef… goeie vraag. En geen simpel antwoord. De kosten kunnen enorm variëren, afhankelijk van hoe ingewikkeld het is.

• Een scheiding met één gezamenlijke advocaat : reken op zo’n €700 tot €2.000, afhankelijk van de afspraken die je moet maken.
• Twee advocaten en veel ruzie : dan loopt het snel op. €3.000 tot €10.000 of meer is echt geen uitzondering.
• Rechtbankkosten : die bedragen in 2025 zo’n €320 griffierecht per persoon, tenzij je in aanmerking komt voor gesubsidieerde rechtsbijstand.

Check trouwens goed of je recht hebt op toevoeging (dat is juridische hulp tegen een sterk verlaagd tarief). Dat kan echt een wereld van verschil maken. En ook een mediator inschakelen is soms een stuk voordeliger én rustiger voor alle partijen.

Wat zijn je rechten bij een scheiding ?

Even een paar zaken op een rij, want er bestaan nogal wat misverstanden :

Verdeling van bezittingen ? Dat hangt af van hoe je getrouwd bent. Sinds 2018 geldt automatisch beperkte gemeenschap van goederen : alles wat jullie tijdens het huwelijk samen opbouwden, wordt gedeeld. Wat je al had voor het huwelijk, blijft van jou. Tenzij je iets anders regelde via huwelijkse voorwaarden.

Partneralimentatie ? Niet vanzelfsprekend meer. Sinds 2020 is de maximale duur meestal de helft van het huwelijk (met een max van 5 jaar), tenzij er bijzondere omstandigheden zijn. Geen kinderen ? Dan is er vaak helemaal geen verplichting, zeker als beide partners zelf in hun onderhoud kunnen voorzien.

Kinderalimentatie ? Dat wél. Die verplichting blijft, ook als je geen contact meer hebt met je ex. De hoogte wordt berekend op basis van inkomen en draagkracht.

En de kinderen dan ?

Misschien wel het moeilijkste onderdeel. Wie krijgen de kinderen wanneer te zien ? Hoe regel je vakanties, feestdagen, verjaardagen ?

Je bent verplicht om een ouderschapsplan te maken als je minderjarige kinderen hebt. Daarin leg je alles vast : van opvoeding tot contactmomenten. En geloof me : hoe beter je dit van tevoren regelt, hoe minder strijd achteraf. Je voorkomt er een hoop stress mee – bij jezelf én bij je kinderen.

Tot slot : praat erover (en wacht niet te lang)

Wat ik vaak zie : mensen blijven te lang in een onhoudbare situatie hangen omdat ze opzien tegen “het gedoe” van een scheiding. Maar eerlijk ? Als je elkaar niets meer te bieden hebt, is het soms beter om de knoop door te hakken. Voor iedereen. Zeker als er kinderen zijn.

Ga praten met iemand die je vertrouwt, zoek juridische informatie op tijd, en wees eerlijk tegenover jezelf. Een scheiding is niet het einde van de wereld – het is soms gewoon het begin van een nieuw hoofdstuk.

Is het wettelijk verplicht om een advocaat te hebben bij een scheiding?

In Nederland geldt: voor een officiële echtscheiding via de rechtbank heb je altijd een advocaat nodig. Dat is de wet. Punt. Alleen een advocaat mag het verzoek tot echtscheiding indienen bij de rechtbank.

Maar… (want er is een maar), je kunt wel samen één advocaat nemen als je het eens bent over de voorwaarden: verdeling van spullen, alimentatie, kindregeling, enzovoort. Dit heet een gezamenlijk verzoek. En dat scheelt serieus geld en gedoe.

En als we het niet eens zijn?

Tja, dan wordt het ingewikkelder. Je zult dan ieder een eigen advocaat nodig hebben. En dat loopt op. Niet alleen in kosten, maar ook in tijd en stress. Reken op maanden en duizenden euro’s. Echt waar.

Wat kost een scheiding zonder eigen advocaat?

Even concreet. Een scheiding waarbij je samen één advocaat inschakelt (dus in goed overleg), kost gemiddeld tussen de €600 en €1.500, afhankelijk van de afspraken die je moet regelen. Daarbovenop komen griffiekosten voor de rechtbank (rond de €300).

Er bestaan ook scheidingsbemiddelaars of mediators die je kunnen helpen om tot afspraken te komen vóór je naar een advocaat stapt. Dat is vaak slimmer dan meteen met juridische messen trekken.

Kan ik dan helemaal zonder advocaat scheiden?

Als je alleen samenwoont (dus niet getrouwd of geen geregistreerd partnerschap met kinderen), dan kan het wel. Dan hoef je alleen je gezamenlijke bezittingen en afspraken zelf te regelen. Geen rechtbank, geen advocaat.

Maar ben je getrouwd of heb je een geregistreerd partnerschap met kinderen? Dan is er echt geen ontkomen aan: de rechter moet zich ermee bemoeien. Dus een advocaat is verplicht, al is het maar eentje die namens jullie beiden optreedt.

Wat zijn de risico’s van “zelf regelen”?

Kijk, ik snap het: je wil het goedkoop houden. Maar pas op. Een slecht opgestelde ouderschapsregeling of vage afspraken over alimentatie kunnen je jaren later nog opbreken. Wat nu een besparing lijkt, kan je straks veel meer kosten.

Persoonlijk? Ik zou altijd minimaal een check laten doen door een jurist of advocaat, ook al denk je dat alles helder is. Gewoon, om zeker te zijn. Je bent dan vaak met een paar honderd euro klaar, maar je slaapt wél beter.

Tot slot: wanneer is scheiden zonder twee advocaten een goed idee?

Als jullie nog normaal met elkaar praten, afspraken kunnen maken, en er geen ingewikkelde bezittingen of ruzies zijn: doen. Samen één advocaat zoeken, of met een mediator beginnen. Snel, betaalbaar en relatief rustig.

Maar als er kinderen zijn, emoties hoog zitten, of één van jullie z’n hakken in het zand zet? Dan wordt het lastig zonder twee advocaten. En ja, dan moet je helaas die route in.

Dus: kan het zonder advocaat? Ja, soms. Maar niet altijd. En de echte vraag is misschien niet of het kán… maar of het slim is.